Η ΓΡΑΦΗ ΑΣΕΒΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΑΣ ΦΡΥΝΗΣ
Η γραφή ασεβείας, στην αρχαία Αθήνα, ήταν η καταγγελία για τις θρησκευτικές αντιλήψεις κάποιου που ήταν αντίθετες στις θρησκευτικές αντιλήψεις των Αθηναίων.
Ασέβεια σήμαινε: 1.αθεΐα (ου νομίζειν θεούς), 2. προσβολή θρησκευτικών τελετουργιών (αδικείν τω θεώ) και 3. εισαγωγή νέων ξένων θεών (καινά δαιμόνια).
Όπως είναι γνωστό, οι αρχαίοι πίστευαν στους δώδεκα θεούς του Ολύμπου. Ο δωδεκαθεϊσμός δεν ήταν ανεκτικός σε άλλου είδους θρησκευτικές αντιλήψεις που θεωρούνταν αθεϊστικές και καταπολεμούνταν.
Πίσω όμως από όλες τις θρησκευτικές διώξεις της ιστορίας κρύβονταν πολιτικά κίνητρα, διαμάχες εξουσίας, οικονομικά συμφέροντα, προσωπικές έχθρες κλπ.
Θύματα της γραφής ασεβείας υπήρξαν: ο Σωκράτης, ο Αλκιβιάδης, η Ασπασία, σύζυγος του Περικλή, οι σοφιστές: Αναξαγόρας, Πρωταγόρας κι άλλοι.
Ένα ακόμη θύμα της γραφής ασεβείας ήταν και μία από τις διασημότερες εταίρες της αρχαιότητας, η πανέμορφη Μνησαρέτη, η γνωστή εταίρα Φρύνη, από τις Θεσπιές της Βοιωτίας (371 π. Χ.- 310 π. Χ.), με πανέμορφο πρόσωπο, καλλίγραμμο σώμα και θαυμαστή ευφυία. Συνευρίσκονταν επί χρήμασι κυρίως με πλούσιους Αθηναίους.
Είχε συγκεντρώσει πολλά πλούτη. Όταν το 336 π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος κυρίευσε τη Θήβα και κατέστρεψε τα τείχη της, η Φρύνη προσφέρθηκε να τα ξανακτίσει με τον όρο να προστεθεί στα τείχη μία επιγραφή που θα έλεγε: “Αλέξανδρος μεν κατέσκαψεν, ανέστησε δε Φρύνη η εταίρα”. Οι Θηβαίοι δεν το δέχτηκαν, κυρίως επειδή φοβήθηκαν μήπως προσβάλλουν τον Αλέξανδρο.
Κάποιος Αθηναίος ρήτορας, ονόματι Ευθίας, προσπάθησε να γίνει εραστής της. Η Φρύνη τον απέρριψε, γιατί ήταν άσχημος και πολύ αγενής. Εκείνος για να την εκδικηθεί, με τη βοήθεια του ρήτορα Αναξιμένη, δασκάλου του Αλεξάνδρου, την κατηγόρησε για ασέβεια προς τα θεία και την μήνυσε στο δικαστήριο της Ηλιαίας, στοχεύοντας το θρησκευτικό αίσθημα των δικαστών.
Την υπεράσπιση της Φρύνης στη δίκη ανέλαβε ο ρήτορας Υπερείδης, που ήταν εραστής της και μάλιστα λέγονταν ότι πλήρωνε 100 φορές παραπάνω από το συνηθισμένο ποσό, για να απολαύσει τα κάλλη της.
Κατά τη διεξαγωγή της δίκης, ο Υπερείδης, βλέποντας ότι ήταν δύσκολο να μεταπείσει όλους τους δικαστές και φοβούμενος μήπως χάσει τη δίκη, μηχανεύτηκε το εξής: έπιασε τη Φρύνη από το χέρι, την έφερε μπροστά για να τη βλέπουν όλοι οι δικαστές, τράβηξε τον γαλάζιο μανδύα της, φάνηκε η εταίρα ολόγυμνη, και ρώτησε: “ποιος από σας τους δικαστές θα καταδικάσει τη δύναμη και το κάλλος της Θεάς;¨”.
Οι Ηλιαστές δικαστές θαμπωμένοι από τα θεία κάλλη της Φρύνης και νομίζοντας ότι έβλεπαν μπροστά τους την ίδια τη θεά Αφροδίτη, την αθώωσαν πανηγυρικά. Από τότε θεσπίστηκε νόμος πως δεν θα έβγαζαν καταδικαστική απόφαση για κανέναν, εάν πρώτα δεν τον έβλεπαν μπροστά τους.
Η Φρύνη ήταν η μούσα του περίφημου γλύπτη της αρχαιότητας Πραξιτέλη, ο οποίος ήταν πελάτης της, εραστής κι ερωτευμένος μαζί της. Ο Πραξιτέλης με πρότυπο τη Φρύνη δημιούργησε τρία αγάλματα της θεάς Αφροδίτης: Το ένα, την Αφροδίτη της Κνίδου που το αγόρασαν οι Κνίδιοι, το δεύτερο το δώρισε στις Θεσπιές, στη γενέτειρα της Φρύνης και το τρίτο το ολόχρυσο στήθηκε στους Δελφούς.
Την ομορφιά λάτρευαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι στο πρόσωπο της θεάς Αφροδίτης.
Και σήμερα η δύναμη της ομορφιάς είναι πολύ μεγάλη, γεγονός που αποδεικνύεται καθημερινά στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Δημήτρης Απ. Ρήτας
Φιλόλογος-συγγραφέας-στιχουργός-Δ/ντής Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας
