Η πολιτικοποίηση ενός γεύματος
Ναπολέων Λιναρδάτος
Στην Βενεζουέλα η εθνοσωτήριος του συντρόφου Μαδούρο έχει κλείσει τα σύνορα στη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια. Δεν είναι κανένα μυστικό ότι οι πολίτες στη Βενεζουέλα λιμοκτονούν. Αλλά, όπως συμβαίνει σε όλα τα σοσιαλιστικά καθεστώτα, τα βασικά είδη της καθημερινότητας γίνονται εργαλεία επιβολής της πολιτικής εξουσίας. Στις γειτονιές των πόλεων της Βενεζουέλας τα μέλη των τοπικών οργανώσεων του κόμματος ελέγχουν ποιος συμμετέχει στις διαδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος, ποιος κριτικάρει την κυβέρνηση, ποιος ακόμα τολμά να πει ανέκδοτα για τη σοσιαλιστική δικτατορία.
Αν οι καθεστωτικοί σε καταγράψουν ως αντιφρονούντα, τότε στην καλύτερη περίπτωση χάνεις το προνόμιο να μπορείς να στηθείς σε μια ουρά για κάνα οκτάωρο για 250 γραμμάρια κρέας.
Ο έλεγχος της διανομής των τροφίμων είναι ζωτικής σημασίας για το καθεστώς. Οσο η φτώχεια και η ανέχεια μεγαλώνουν τόσο ο έλεγχος των διαρκώς όλο και πιο δυσεύρετων αγαθών καθορίζει τις αλλαγές και τις ισορροπίες στο κράτος και στην κυβέρνηση. Ενα συγγενές παράδειγμα είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Βέβαια, εμείς δεν κάναμε τόσα σοσιαλιστικά άλματα προς τα εμπρός όσα η Βενεζουέλα, αλλά ειδικά από τα μέσα της δεκαετίας του '70 το προσπαθήσαμε αρκετά. Ετσι, το κρατικοδίαιτο μοντέλο της Ελλάδας που χρεοκόπησε το 2010 παρουσιάζει παραπλήσια χαρακτηριστικά με αυτά της Βενεζουέλας, αλλά φυσικά σε πολύ ηπιότερη μορφή.
Στην Ελλάδα ο μέσος δημόσιος υπάλληλος υπέστη μία μείωση εισοδήματος από το 2010. Παρ' όλα αυτά, κοινωνικά έχει ανέβει γιατί αυτό που απολαμβάνει, μονιμότητα και αποδοχές πολλαπλάσιες του ιδιωτικού τομέα, έχει τώρα πολύ μεγαλύτερη αξία απ' ότι είχε πριν από την κρίση. Μπορεί όλοι να γίναμε φτωχότεροι από το '10 και μετά, αλλά κάποιοι έχουν ανέβει κοινωνικά σε σχέση με τους υπολοίπους αυτή την περίοδο.
Και εδώ βρίσκεται ένα από τα βασικά προβλήματα του κρατισμού εν γένει, μετατρέπει τα βασικά τού χθες σε προνόμια του αύριο. Αντίθετα με τις ελεύθερες οικονομίες, όπου τα προνόμια του χθες γίνονται τα βασικά τού αύριο. Σκεφτείτε μόνο ποιοι μπορούσαν αρχικά να αγοράσουν αυτοκίνητα, τηλέφωνα, είχαν τηλεόραση ή τουαλέτα μέσα στο σπίτι.
Οτι τα βασικά τού χθες μετατρέπονται σε προνόμια του αύριο είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια μιας οικονομίας που ελέγχεται από μια φεουδαρχικού τύπου ελίτ στην εξουσία και γύρω από αυτήν. Είναι μια οικονομία που δεν μπορεί να δημιουργήσει ανάπτυξη, δεν μπορεί να παράξει πλούτο. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να αναδιακατανέμει με κομματικά κριτήρια μία διαρκώς συρρικνούμενη πίτα.
Ενα ανέκδοτο από την εποχή του ανατολικού μπλοκ ήταν: «Τι χρησιμοποιούσαν για φωτισμό οι σοσιαλιστές πριν από τα κεριά;» «Ηλεκτρισμό» ήταν η απάντηση. Το πρόβλημα στην Ελλάδα σήμερα είναι ότι ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού έχει γαντζωθεί στα προνόμια μιας οικονομίας που βρίσκεται σε μια βαθιά κρίση φτωχοποίησης και παρακμής. Είναι σαν κάποιος να προσπαθεί να σωθεί κλειδαμπαρωμένος σε καμπίνα πρώτης θέσης στον «Τιτανικό».
