Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων στη συζήτηση για τον Κρατικό Προϋπολογισμό 2025
«Το 2025 θα είναι έτος αλλαγών στην εκπαίδευση. Ο σχεδιασμός μας στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού έχει ως στόχο να κινηθούμε γρήγορα και μπροστά, ώστε η Παιδεία να λειτουργεί ως διαρκής μηχανισμός μείωσης ανισοτήτων».
Σας ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Πάντοτε η συζήτηση για τον προϋπολογισμό μάς προσφέρει μία διπλή ευκαιρία. Μια ευκαιρία για απολογισμό και αναστοχασμό από τη μια, μια ευκαιρία για προγραμματισμό και σχεδιασμό από την άλλη.
Σε αυτή τη συζήτηση νομίζω ότι έχει νόημα κανείς να ξεκινάει από το πλαίσιο, δηλαδή πού βρισκόμαστε και πώς η συγκυρία στην οποία συζητάμε τον προϋπολογισμό εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο.
Αρκεί κανείς να κάνει τη σύγκριση με το πού βρισκόμασταν δέκα χρόνια πριν – το 2015 – ποιο ήταν το φάσμα της χρεοκοπίας που ίσχυε τότε, το φάσμα της αποσταθεροποίησης, ο φόβος, για να κάνει τη σύγκριση και να δει πως έχουμε κάθε λόγο σήμερα να ατενίζουμε το μέλλον πολύ πιο αισιόδοξα.
Αισιόδοξα, επιτρέψτε μου όμως να πω, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει αυτάρεσκα. Η εποχή της αυταρέσκειας έχει τελειώσει. Είμαστε στην εποχή της κινητικότητας, της περιέργειας και με περισυλλογή και ωριμότητα θέλουμε διαρκώς να βελτιώνουμε τους εαυτούς μας, διαρκώς να γινόμαστε καλύτεροι.
Έχει κατακτηθεί η σταθερότητα οικονομικά της χώρας; Είναι αυτός ο προϋπολογισμός, είναι γενικά η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης η στέρεα βάση πάνω στην οποία μπορεί να οικοδομηθούν όλες οι πολιτικές που διαρθρώνονται από τη χώρα;
Η απάντηση είναι ναι.
Και αυτό αρκεί κανείς να δει πρώτα τα στοιχεία και να μεταφράσει αυτά τα στοιχεία σε κοινωνικές πραγματικότητες για να το αξιολογήσει. Είτε μιλάμε για το χρέος, το πώς αποκλιμακώθηκε μέσα στο χρόνο: από το 183,2% του ΑΕΠ όταν ξεκινούσαμε το 2019, στο 147,5% του χρόνου, είτε δει κανείς τους ρυθμούς ανάπτυξης, το 2,2% φέτος είναι πολλαπλάσιο του 0,8% που είναι ο μέσος όρος της Ευρωζώνης. Το 2,3% που προβλέπεται του χρόνου είναι παραπάνω από το 1,3% που προβλέπεται για την Ευρωζώνη.
Ο κατώτατος μισθός εξελίχθηκε από τα 650€ το 2019, σήμερα είναι στα 830€, θα φτάσει στα 950€ ευρώ στο τέλος της τετραετίας. Και η ανεργία έχει αποκλιμακωθεί από το 17,3% σε μονοψήφια περίπου ποσοστά, θα είναι στα 9,7% του χρόνου.
Αυτά μας λένε οι αριθμοί. Οι αριθμοί είναι πραγματικότητες και είναι η σταθερή βάση πάνω στην οποία μπορούμε να οικοδομήσουμε πολλές και σημαντικές αλλαγές στο βιωτικό επίπεδο των πολιτών. Αλλά πέρα από την αμιγώς οικονομική συνθήκη, υπάρχει και μια πολιτική συνθήκη.
Ας δει κανείς τι συμβαίνει στη Γαλλία. Ας δει κανείς συμβαίνει τι συμβαίνει στην Ιταλία. Ας μεταφράσει αυτό που συμβαίνει στην Ιταλία και στην Γαλλία, στα spreads των ομολόγων.
Ποιος θα μας έλεγε στη δεκαετία της καχεκτικής ελληνικής οικονομίας, το 2010, ότι κάποτε τα ελληνικά ομόλογα θα είχαν καλύτερη επίδοση από το γαλλικό και το ιταλικό ομόλογο; Αυτή είναι μία συνέπεια της έλλειψης πολιτικής σταθερότητας σε μεγάλο βαθμό σε αυτές τις χώρες και είναι πολύ μεγάλη κατάκτηση της πολιτικής σταθερότητας για να μπορεί κανείς να τη διαφυλάξει.
Και φυσικά είναι δεδομένο ότι κάποτε ως χώρα είχαμε θεμελιώσει εκείνο το ρητό που είχε πει κάποτε ο Τσώρτσιλ για τα Βαλκάνια ότι “παράγουμε πιο πολλή ιστορία από ό,τι μπορούμε να καταναλώσουμε για αυτό και την εξάγουμε”. Η Ελλάδα αυτό έκανε -σε μεγάλο βαθμό- εξήγαγε προβλήματα. Και έτσι βήμα – βήμα, από το 2019, έγινε συνομιλητής, αξιόπιστος συνομιλητής και τώρα είναι συνδιαμορφωτής, υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, στις Βρυξέλλες, πολιτικών σε πάρα πολλά επίπεδα.
Επίσης, μια πολύ σημαντική κατάκτηση συμβολής σε κοινές λύσεις.
Τώρα σε ό,τι αφορά το κομμάτι του προϋπολογισμού εκείνο το οποίο έχει να κάνει με την Παιδεία, και επειδή πολλά αναφέρθηκαν, επιτρέψτε μου κι εμένα να σταθώ σε κάποια στοιχεία γιατί άκουσα κάποια στοιχεία να λέγονται από την αντιπολίτευση και νομίζω ότι έχει νόημα κανείς να υπογραμμίσει το ποια είναι η πραγματικότητα.
Οι δαπάνες του υπουργείου Παιδείας -προσοχή, όχι οι δαπάνες Παιδείας, γιατί οι δαπάνες Παιδείας δεν είναι μόνο οι δαπάνες του Υπουργείου Παιδείας όπως δεν ήταν σε κανέναν προϋπολογισμό οποιαδήποτε Κυβέρνησης- θα φτάσουν με βάση αυτό το κείμενο του προϋπολογισμού στα 6,6 δις € του Υπουργείου. Αυτό συνιστά αύξηση 16,7% από το 2019.
Οι συνολικές δαπάνες Παιδείας, όπως υπολογίζονται από τη Eurostat, είναι 9,58 δις € για του χρόνου. Αυτό μας τοποθετεί στο 3,9% του ΑΕΠ. Αυτό είναι το πραγματικό νούμερο στο σύνολο. Ο μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι 4,6%, της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 4,7%. Άρα ακόμη δεν είμαστε στο σημείο στο οποίο θέλουμε. Αλλά ο τρόπος που κατακτάς αυτό το σημείο είναι βήμα-βήμα, με αξιοπιστία και με σταθερές επιλογές.
Είμαστε στο 3,9% τώρα. Ήμασταν πιο πριν στο 3,8%. Βήμα-βήμα αυξάνεται αυτό το μείγμα. Και για να απαντήσω και στην αντιπολίτευση, δεν είδα κάποια από τα κόμματα που κυβερνούσε τα προηγούμενα χρόνια να έρθει με ένα μαγικό ραβδί και να πολλαπλασιάσει τις δαπάνες Παιδείας ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ποια είναι η αξιοπιστία της κριτικής όταν κόμματα που κυβέρνησαν αυτό δεν το έπραξαν; Και ποια είναι η εναλλακτική πραγματικότητα απέναντι σε αυτή των σταθερών κατακτήσεων και των σταθερών βελτιώσεων;
Αυτό είναι λοιπόν που επιδιώκει να κάνει αυτό το σχέδιο προϋπολογισμού. Αυτό είναι πάνω στο οποίο θα έρθουμε εμείς να χτίσουμε μια σειρά από αλλαγές.
Εδώ θα μου επιτρέψετε να κωδικοποιήσω ως προς το σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, το ποιες είναι αυτές οι αλλαγές, ποιες είναι κάποιες πρώτες κατακτήσεις που είχαμε και τι περιμένουμε να δούμε φέτος.
Ξεκινώ με τα σχολεία. Η χρονιά φέτος ξεκίνησε με 11 συν μία αλλαγές στα σχολεία, οι περισσότερες έχουν ξεκινήσει, κάποιες θα έχουν ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια του χρόνου.
Μονοπώλησε τη συζήτηση, πάρα πολύ, το θέμα των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία. Είναι πάρα πολύ σπουδαίο το γεγονός ότι δεν επιτρέπεται η εμφανής κατοχή και χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία είναι κάτι που αγκαλιάστηκε από την ελληνική κοινή γνώμη. Το 86% σε τελευταία δημοσκόπηση συμφωνεί. Εγώ θα πω ότι είναι ακόμη πιο σημαντικό ότι αγκαλιάστηκε από τους εκπαιδευτικούς μέσα στα σχολεία, από τις οικογένειες, από τους γονείς και το μέτρο αυτό, σήμερα, εφαρμόζεται. Αυτό όμως ήταν ένα κομμάτι του νέου κανονισμού λειτουργίας που ισχύει σήμερα στα σχολεία μας. Και είναι ένα κομμάτι όλων αυτών των αλλαγών. Φέτος είχαμε 10.000 μόνιμους διορισμούς στην εκπαίδευση. Πολύ σπουδαίο για να μπορέσουμε να αλλάξουμε το μείγμα των αναπληρωτών καθηγητών ως προς το σύνολο, να κάνουμε πιο πολλούς μόνιμους διορισμούς. Αυτό ξεκίνησε να επιτυγχάνεται φέτος και θα συνεχιστεί.
Επιτρέψτε μου να σταχυολογήσω σε ό,τι αφορά τα πράγματα που ήδη έγιναν, ακόμα δύο για τα σχολεία. Το ένα έχει να κάνει με την εισαγωγή της τεχνολογίας, με το ότι αυτή τη στιγμή σε κάθε σχολείο από Ε’ Δημοτικού και πάνω μέχρι το τέλος της χρονιάς θα έχουμε διαδραστικό πίνακα. Αλλά έχει να κάνει και με την αναγνώριση μιας πραγματικότητας από την κυβέρνηση: ότι δεν μπορείς να έχεις διαδραστικό πίνακα του 2024 σε ένα σχολείο, και να έχεις και ένα σοβά που πέφτει. Και ακριβώς για αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε ένα πρόγραμμα, ανακοινώθηκε από τον Πρωθυπουργό στη ΔΕΘ, το πρόγραμμα το οποίο έχει ονοματιστεί από την αείμνηστη Μαριέττα Γιαννάκου, το οποίο ξεκινάει με 250 εκατομμύρια ευρώ και θα δούμε παρεμβάσεις να συμβαίνουν στα σχολικά κτίρια και έχουμε και μία προοπτική και με ιδιωτικές χορηγίες και με κάθε ενέργεια να κάνουμε παρεμβάσεις όπου χρειάζεται, γιατί ταυτόχρονα γίνεται και προσεισμικός έλεγχος από το ΤΕΕ στα σχολεία. Αυτά όμως είναι μόνο η αρχή.
Ανακοινώσαμε ήδη ότι πρέπει να κάνουμε και άλλες αλλαγές. Εγώ θα σας πω ότι οι αλλαγές πρέπει να έχουν την εξής φιλοσοφία, κατά τη γνώμη μου : δεν μπορεί να είμαστε θιασώτες της μίας και μοναδικής αλήθειας. Λέει ένα λατινικό ρητό “να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου”. Πρέπει να προσπαθήσουμε να προωθήσουμε πολυτυπία, να κάνουμε κι άλλες αλλαγές, να πειραματιστούμε με αλλαγές και να δούμε τι γίνεται διεθνώς.
Αποφασίσαμε το διεθνές Baccalaureate, το οποίο σήμερα ισχύει σε πάνω από 10 ιδιωτικά σχολεία, να το εντάξουμε και στη δημόσια εκπαίδευση.
Είναι ένας μηχανισμός μείωσης ανισοτήτων αυτός.
Ένας μηχανισμός μείωσης ανισοτήτων είναι το “Ψηφιακό φροντιστήριο” γιατί η μέση ελληνική οικογένεια δαπανά χρήματα για φροντιστήριο. Αποδεχόμαστε λοιπόν αυτή την πραγματικότητα. Και ερχόμαστε να προσθέσουμε, το κάναμε ήδη και λειτουργεί, ένα ψηφιακό φροντιστήριο, το οποίο καταρχήν αφορά την Γ’ Λυκείου, θα διευκρινίσει όλες τις τάξεις.
Η ιδέα ποια είναι; Η ιδέα είναι να μπορέσουμε να μειώσουμε ανισότητες.
Το διεθνές Baccalaureate είναι ένα βήμα. Στο βήμα αυτό, φυσικά, θα πρέπει να κάνουμε και άλλες αλλαγές. Θα πρέπει να εξετάσουμε, εφόσον το εφαρμόζουμε και εφόσον θα εφαρμοστεί και αφού εφαρμοστεί στα δημόσια σχολεία και το πώς θα μπορεί κανείς – γιατί όχι – να εισάγεται και στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε πολύ μικρούς αριθμούς για αρχή για αυτό. Γενικότερα πρέπει να μπορέσουμε να κάνουμε και άλλες αλλαγές.
Προσθέτω σε αυτό το οποίο λέτε ως αντιπολίτευση. Πανεπιστήμια. Λέτε και ακούω «δεν έχουμε δει τα μεγάλα, τα διεθνή πανεπιστήμια να έρχονται στην Ελλάδα».
Απαντώ. Ήξερα ότι κάποιοι δεν ψήφισαν το νόμο, δεν ήξερα και ότι δεν τον διάβασαν. Γιατί ο νόμος προβλέπει ότι τα πανεπιστήμια θα έρθουν από τον Σεπτέμβριο του 2025 και θα ξεκινήσουν. Και θα ξεκινήσουν, καταρχήν, από το δημόσιο πανεπιστήμιο.
Χθες ήμουν στη Σύνοδο των Πρυτάνεων όπου αναλύθηκαν τα προγράμματα της διεθνοποίησης. Σας ενημερώνω ότι έχουν κατατεθεί κορυφαίες προτάσεις από όλα τα ανώτατα δημόσια ιδρύματά μας για συμπράξεις για κοινά μεταπτυχιακά ανάμεσα σε ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια και σε κορυφαία ξένα πανεπιστήμια.
Θα δούμε λοιπόν κορυφαία ξένα πανεπιστήμια να έρχονται στη χώρα μας, καταρχήν μέσω του ελληνικού δημοσίου πανεπιστημίου. Και ναι, το 2025 θα δούμε να σπάει ένα ιστορικό ταμπού, ένα περιττό ταμπού στη δημόσια εκπαίδευση: θα ιδρυθούν μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα, όπως είναι ένα αίτημα διαχρονικό και όπως θέλει και η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης.
Να προσθέσω όμως σε αυτό ότι και σε ό,τι αφορά τα πανεπιστήμια δεν έχουμε σταθεί μόνο στη διεθνοποίησή τους. Φέτος έγιναν και ανακοινώθηκαν και θα δρομολογηθούν γρήγορα 1.000 διορισμοί μελών ΔΕΠ στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια.
Ρωτώ την αντιπολίτευση το κάνατε όταν κυβερνήσατε; Διορίσατε 1000 μέλη ΔΕΠ; Πότε και με ποιον τρόπο; Αθροιστικά ή σε μία χρονιά; Με ποιον τρόπο στηρίξατε το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, με ονομαστικές ιδρύσεις τμημάτων;
Λοιπόν, η απάντηση είναι ότι όλα αυτά τα οποία λέτε, έχετε περίσσευμα υποκρισίας στην κριτική την οποία ασκείτε και είναι ο καιρός να μπορέσετε να στηρίξετε επιλογές. Γιατί; Διότι πρέπει να υπάρξει θεμελίωση συναίνεσης σε μια σειρά από παραμέτρους που αφορούν την Εκπαίδευση.
Κλείνω με δύο στοιχεία, κύριε Πρόεδρε, αν μου επιτρέπετε, το πρώτο αφορά τα Θρησκεύματα.
Σε ό,τι αφορά τα Πατριαρχεία μας, γιατί είχα πρόσφατα την ευκαιρία να επισκεφτώ το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Η κυβέρνηση έχει λάβει την απόφαση να δρομολογήσει τη σύσταση οργανικών θέσεων στα πρεσβυγενή πατριαρχεία και στην Ιερά Μονή Σινά και αυτό είναι ένα αίτημα το οποίο υπάρχει, διαχρονικά, και αφορά τη στήριξη του απόδημου Ελληνισμού, τη στήριξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο εξωτερικό και γίνεται για θρησκευτικούς, εθνικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Και πρέπει να στηριχθεί από όλες και όλους, όπως και οι προηγούμενες επιλογές.
Και θα μου επιτρέψετε να κλείσω με την εξής παρατήρηση πάνω σε αυτό, και ας μου επιτραπεί να πω κάτι προσωπικό: είχα την ευκαιρία πρόσφατα να επισκεφθώ την Αίγυπτο. Στην Αίγυπτο, επισκέφθηκα τα ελληνικά σχολεία. Τα σχολεία στην Αλεξάνδρεια – το Αβερώφειο, το Τοσιτσαίο -, τα σχολεία στο Κάιρο. Όταν κανείς μπαίνει στα ελληνικά σχολεία, νομίζω, ας μου επιτραπεί να το πω, ειδικά σε ό,τι αφορά το ελληνικό τετράγωνο στην Αλεξάνδρεια για το οποίο είχα διαβάσει μόνο από τα βιβλία του Τσίρκα, νιώθεις με πολύ μεγάλη ένταση τη δύναμη του ελληνισμού μέσα σου. Ταυτόχρονα βλέπεις και μια σειρά από προβλήματα, γιατί βλέπεις έναν πανέμορφο χώρο, έναν τεράστιο χώρο που κάποτε έχει χιλιάδες παιδιά, τώρα να έχει μερικές δεκάδες παιδιά. Να έχει εκπαιδευτικούς που έρχονται από την Ελλάδα δια του υπουργείου Παιδείας και βλέπεις και μία Κοινότητα η οποία θέλει να πειραματιστεί. Να κάνει αλλαγές. Τους βλέπεις να μιλάνε με ένα ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο που θέλει να στήσει παράρτημα στο Κάιρο και στην Αλεξάνδρεια, άλλο ένα, εντός του ελληνικού τετραγώνου στην Αλεξάνδρεια, το Πανεπιστήμιο Πατρών. Και βλέπεις τη διάθεση αυτών των ανθρώπων να πειραματιστούν.
Εγώ λοιπόν για αρχή, θα πω και θα εκφράσω την πίστη μου σε αυτές τις προσπάθειες και θα πω ποιο είναι και το κυριολεκτικό και το μεταφορικό μάθημα για εμάς. Το κυριολεκτικό προφανώς έχει να κάνει με το δημογραφικό και με το πώς θα στηρίξουμε γενικά τον ελληνισμό. Το μεταφορικό έχει να κάνει με την εμμονή στις ίδιες συνταγές.
Δεν μπορεί ο χώρος της Παιδείας να έχει τις τελευταίες δεκαετίες γίνει το απόλυτο πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης της Ελλάδας. Και στο κάθε τι να μιλάμε με συνθήματα. Και να σκεφτόμαστε ποια είναι η μία και μοναδική αλήθεια η οποία θα μας οδηγήσει σε συνθήκη να αντιμετωπίσουμε πολύ μεγαλύτερα προβλήματα εμείς και οι επόμενες γενιές από ό,τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα. Στην Αίγυπτο των 110 εκατομμυρίων, περίπου, πολιτών, καταλαβαίνεις ότι εμείς σε ένα κράτος 10 εκατομμυρίων είμαστε μικροί σε αριθμούς για να είμαστε τόσο διχασμένοι και να έχουμε τέτοιες διαφωνίες, ειδικά σε θέματα που είναι υπαρξιακά για την υπόσταση της χώρας.
Ακριβώς για αυτό λοιπόν, ανάμεσα σε άλλα, τόσο στο κομμάτι που αφορά νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τα σχολεία, τόσο στο κομμάτι που αφορά νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τα πανεπιστήμια ή για την επαγγελματική εκπαίδευση στην οποία θα έχουμε και εκεί πρωτοβουλίες, θα ζητήσω από τα κόμματα της αντιπολίτευσης να καταθέσουν ολοκληρωμένες και κοστολογημένες προτάσεις τις οποίες με πολύ παρρησία θα υιοθετήσουμε ως πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, οπουδήποτε θα είναι συμβατές με τους αξιακούς στόχους στους οποίους έχουμε θέσει. Ακριβώς γιατί πρέπει να κινηθούμε γρήγορα και μπροστά.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ειδήσεις
23-12-24 Ειδική πρόσκληση (2η) για την κάλυψη λειτουργικών κενών θέσεων μελών ΕΕΠ-ΕΒΠ στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση (άρθρο 86 του ν. 4547/2018)
20-12-24 Πρόσληψη αναπληρωτών μειωμένου ωραρίου και ωρομισθίων εκπαιδευτικών για την πλήρωση κενών θέσεων σε τμήματα Ενισχυτικής Διδασκαλίας Ειδικών Μαθημάτων για το σχ. έτος 2024-25 και έναρξη του προγράμματος
Υπουργικές Αποφάσεις - Εγκύκλιοι (γενικά)
20-12-24 Τροποποίηση της υπό στοιχεία 64321/Δ4/16-05-2008 κοινής υπουργικής απόφασης «Λειτουργία κυλικείων δημοσίων σχολείων» (Β΄1003)
