Νέα του «Αρχιπελάγους», Μάιος 2022
Λίγο πριν τη μεγάλη έλευση των εποχιακών επισκεπτών στο Αιγαίο και την αναμενόμενη αύξηση των ανθρωπογενών οχλήσεων στα θαλάσσια οικοσυστήματα, εκμεταλλευόμαστε την προσωρινή ηρεμία και συνεχίζουμε το έργο μας στο ανατολικό και κεντρικό Αιγαίο.
Στα ερευνητικά μας σκάφη «Aegean Explorer», «Ναυτίλο» και «Πηνελόπη», αλλά και στις ερευνητικές βάσεις μας στους Λειψούς και τη Σάμο, αναπτύσσουμε τις πολυεπίπεδες δράσεις μας με στόχο την προστασία των θαλασσών, ερευνώντας τη μικροπλαστική ρύπανση, καταπολεμώντας τις παράνομες και καταστροφικές αλιευτικές πρακτικές, καταγράφοντας τους πληθυσμούς των θαλάσσιων θηλαστικών και των παραγόντων που απειλούν την επιβίωσή τους, επαναφυτεύοντας Λιβάδια Ποσειδωνίας, εντοπίζοντας και χαρτογραφώντας τις περιοχές όπου ακόμα υπάρχουν κοραλλιγενείς οικότοποι.
Ας τονίσουμε ακόμα μία φορά ότι η προστασία των θαλασσών και του περιβάλλοντος δεν αφορά μόνο όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, αλλά είναι μία κοινή ευθύνη που μοιραζόμαστε όλοι μας.
Κοινή Επιτόπια Έρευνα στις Νησίδες του Αιγαίου με την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τορόντο
Στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τορόντο (Daniels Faculty of Architecture, Landscape & Design), εν πλω ολοκληρώθηκε τις προηγούμενες μέρες στον Aegean Explorer η προκαταρκτική φάση του κοινού εργαστηρίου «Αποτύπωση του ανθρωπογενούς και φυσικού τοπίου και οικολογικής ταυτότητας των μικρών νησίδων».
Ένας από τους στόχους αυτής της συνεργασίας είναι η συνέχιση της σχεδιαστικής έρευνας από τους εξειδικευμένους επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Τορόντο για την επανένταξη και αφομοίωση του κτιρίου που στεγάζει το Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου στο φυσικό τοπίο των Λειψών.
Παράλληλα, στο πλαίσιο του εργαστηρίου, ταξιδέψαμε και προσεγγίσαμε μικρές νησίδες και βραχονησίδες της βορείου Δωδεκανήσου.
Μάθετε Περισσότερα
Ο παλιός οικισμός στο Μαράθι
Παλαιά κτίσματα στη νησίδα Άνυδρο
Κτήριο Καταφυγίου Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου 2016
Καταφύγιο Προστασίας Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου 2022
Μαθητές νησιωτικών σχολείων στο Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου
Λίγο πριν τελειώσει η φετινή σχολική χρονιά, έχουμε τη χαρά να υποδεχόμαστε στο Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου μαθητές δημοτικών, γυμνασίων και λυκείων από τους Λειψούς και τα γειτονικά νησιά.
Στα πλαίσια αυτών των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί παρακολουθούν παρουσιάσεις για την ιδιαίτερη βιοποικιλότητα που καταγράφουμε τόσο στα νησιά του Αιγαίου όσο και στις θάλασσες γύρω από αυτά. Επιπλέον, έχουν την ευκαιρία να επισκεφτούν το εργαστήριο μικροπλαστικής ρύπανσης όπου οι εξειδικευμένοι ερευνητές μας τους ενημερώνουν για το μεγάλο πρόβλημα των πλαστικών αλλά και τους δείχνουν μέσα από τα μικροσκόπια το πως εντοπίζουν τις μικροπλαστικές ίνες σε δείγματα από διάφορα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας.
Μάθετε Περισσότερα
Μία θαλάσσια χελώνα ψάχνει χώρο να επιβιώσει ανάμεσα στα σκουπίδια
Είναι χαρακτηριστική εικόνα της κατάστασης στην Ελλάδα σήμερα - μία κατάσταση που μας στεναχωρεί να την βλέπουμε, αλλά μάλλον δεν μας στενοχωρεί να την προκαλούμε.
Σε μία χώρα που κάθε χρόνο δαπανώνται γιγαντιαία ποσά για τη διαχείριση των απορριμμάτων, διασκορπισμένα σκουπίδια εντοπίζονται παντού, από τις άκρες των δρόμων και τουριστικές περιοχές μέχρι και σε πλούσια οικοσυστήματα ή αρχαιολογικούς χώρους, τα οποία στην πλειονότητά τους καταλήγουν στη θάλασσα. Ενόψει της τουριστικής σεζόν που περιμένουμε να ξεκινήσει, η Ελλάδα παρουσιάζει για ακόμα μια φορά την εικόνα μιας ανοιχτής χωματερής.
Ενώ η διαδικασία διαχείρισης των απορριμμάτων και η ανακύκλωση είναι κάτι το αυτονόητο στις Ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο, μεγάλη μερίδα των συμπολιτών μας ακόμα δεν είναι σίγουροι αν τα σκουπίδια πρέπει να τα πετάμε μέσα στον κάδο ή έξω από αυτά.
Αντί να αναζητούμε και να πιέζουμε για την εφαρμογή ουσιαστικών λύσεων, δυστυχώς βλέπουμε να βαφτίζεται ως περιβαλλοντική δράση ο καθαρισμός των παραλιών όπου σύντομα θα πάμε να ξαπλώσουμε.
Είναι τρομακτικό ότι αυτή σε αυτή τη χώρα αρνούμαστε να εφαρμόσουμε ακόμα και τα αυτονόητα.
Ταχύπλοα σκάφη και τζετ σκι: Μεγάλη απειλή σύγκρουσης για τις θαλάσσιες χελωνες
Η πρόσφατη καταγραφή της θαλάσσιας χελώνας καρέτα της φωτογραφίας στο ανοιχτό πέλαγος, είναι μια καλή αφορμή να υπενθυμίσουμε ότι η καλοκαιρινή περίοδος που ξεκινάει, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τις χελώνες που ζουν στις θάλασσες μας.
Τους καλοκαιρινούς μήνες περίπου 40.000 μικρά και μεγάλα σκάφη αναψυχής εφορμούν ξαφνικά και προς κάθε κατεύθυνση, προσεγγίζοντας και περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει ανθρώπινη παρουσία, τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Ιδίως τα ταχύπλοα σκάφη και τα τζετ σκι αιφνιδιάζουν και συχνά τραυματίζουν ή θανατώνουν θαλάσσιες χελώνες που βρίσκονται στα παράκτια νερά για λόγους αναπαραγωγής, ωοτοκίας, ή αναζήτησης τροφής, ή χελώνες που βρίσκονται στο ανοιχτό πέλαγος και ανεβαίνουν στην επιφάνεια για να αναπνεύσουν και να ξεκουραστούν.
Ο πραγματικός αριθμός των θαλάσσιων χελωνών που θανατώνονται ετησίως σε συγκρούσεις με σκάφη αναψυχής είναι άγνωστος, αφού τα περισσότερα περιστατικά δεν εντοπίζονται ή δεν αναφέρονται ποτέ. Είναι, όμως, αδιαμφισβήτητο ότι κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου συμβαίνουν οι περισσότερες θανατώσεις.
Κάνουμε έκκληση σε όλους όσους οδηγούν σκάφη και ιδίως ταχύπλοα σκάφη να επιδεικνύουν αυξημένη προσοχή ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις με θαλάσσιες χελώνες και, γενικότερα, να μην προκαλείται όχληση στα θαλάσσια είδη.
Μπορείτε να αποστέλλετε κάθε παρατήρηση θαλάσσιων ειδών στο observations@archipelago.gr γιατί η καταγραφή τους είναι απαραίτητη για την προστασία τους.
Το Διεθνές Σχολείο της Θάλασσας του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος» συνεχίζει δυναμικά τις δράσεις εκπαίδευσης στην εφαρμοσμένη περιβαλλοντική έρευνα πεδίου (ετήσια field courses) στο πλαίσιο πολυετούς συνεργασίας με πανεπιστήμια και εξειδικευμένες σχολές από την Ευρώπη, τις Η.Π.Α και τον Καναδά.
Για 8η χρονιά συνεργαστήκαμε με το Τεχνικό Λύκειο Otrokovice της Τσεχίας όπου μαθητές με ειδίκευση στην εφαρμοσμένη χημεία εκπαιδεύτηκαν από τους ερευνητές του Ινστιτούτου.
Τις επόμενες εβδομάδες αναμένουμε φοιτητές από το Wisconsin University και το Emmanuel College της Βοστώνης των Η.Π.Α., οι οποίοι παράλληλα με την εκπαίδευση στην έρευνα πεδίου θα συμμετέχουν σε ωκεανογραφική έρευνα εν πλω στον Aegean Explorer καθώς και σε έρευνες στο εργαστήριο μικροπλαστικών που βρίσκεται στο υπο-δημιουργία Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου.
Αυτά τα εξειδικευμένα μαθήματα πεδίου υλοποιούνται παράλληλα με τις δράσεις κατάρτισης και έρευνας που προσφέρει το Διεθνές Σχολείο της Θάλασσας καθόλη τη διάρκεια του έτους, όπου ερευνητές με πολύμηνη ή πολυετή παραμονή στις ερευνητικές βάσεις συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις έρευνας και προστασίας του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος.
Η έλευση χιλιάδων φοιτητών από όλον τον κόσμο για να συμμετέχουν στις δράσεις του Διεθνούς Σχολείου της Θάλασσας αποτελεί μια σημαντική συμβολή τόσο στην εθνική οικονομία όσο και στην έμμεση οικονομική στήριξη στις κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου όπου δραστηριοποιείται το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος».
Μάθετε Περισσότερα
Δάσος μαύρου κοραλλιού στα 96 μέτρα βάθος στο Αιγαίο
Τα μαύρα κοράλλια (Anthipathella subpinnata) είναι από τα πιο ευάλωτα είδη των θαλασσών μας και αποτελούν βιότοπους εξαιρετικής σημασίας. Μας δημιουργεί έκπληξη και ταυτόχρονα λύπη, ότι παρά το γεγονός ότι στην αρχαιότητα ήταν γνωστά κυρίως για τις τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες, στις μέρες μας παραμένουν άγνωστα στο ευρύ κοινό.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος», ανακαλύψαμε ένα εκτεταμένο δάσος μαύρου κοραλιού στα 96μ βάθος, τα οποίο δυστυχώς, βρίσκεται υπό απειλή από την ανεξέλεγκτη χρήση συρόμενων αλιευτικών εργαλείων (μηχανότρατες) που ακόμα επιτρέπεται σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία στην περιοχή που βρίσκεται το συγκεκριμένο δάσος.
Το θετικό είναι ότι παρά τη συνεχή καταστροφή τους, μία σημαντική έκταση έχει καταφέρει να επιβιώσει μέχρι και σήμερα υπενθυμίζοντας μας ότι χρειάζεται η άμεση και ουσιαστική δράση μας για να μη χαθούν τελείως από το βυθό της Μεσογείου.
Κάθε κοράλλι σχηματίζεται από αποικίες πολύποδων (polyps) μεγέθους λίγων χιλιοστών, τα άτομα των οποίων εξειδικεύονται σε κάποια συγκεκριμένη εργασία, όπως η συλλογή τροφής, η αναπαραγωγή, η άμυνα ενάντια στους θηρευτές και όλα μαζί συνεργάζονται για την επιβίωσή της. Επιπλέον, τα δάση του μαύρου κοραλιού αποτελούν βιότοπους εξαιρετικής σημασίας για πολλά θαλάσσια είδη όπως για παράδειγμα καρχαριοειδή, σαλάχια και καλαμάρια που αποθέτουν σε αυτά τα αυγά τους.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος έχει αναπτύξει με την υποστήριξη του Pure Ocean Fund και σε συνεργασία με το διεθνή περιβαλλοντικό φορέα Oceana, το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Essex University of Essex, το Περιφερειακό Κέντρο Δράσης των Ηνωμένων Εθνών για τη Μεσόγειο (UNEP/MAP SPA RAC) και με το Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών National and Kapodistrian University of Athens τη δράση «Προστατεύοντας τα Βαθιά Νερά και τους Κοραλλιγενείς Οικοτόπους του Αιγαίου» με στόχο τη διασφάλιση της προστασίας αυτών των ιδιαίτερα σημαντικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Μάθετε Περισσότερα στο video
Ο βυθός της θάλασσας δεν είναι χώρος συλλογής δωρεάν σουβενίρ
Γνωρίζατε ότι ακόμα και ένα άδειο κοχύλι μπορεί να γίνει «σπίτι» για άλλα θαλάσσια είδη όταν πεθάνει το γαστερόποδο ενώ αυστηρά προστατευόμενα είδη όπως η Μπουρού (Charonia tritonis) και η Κοχύλα (Tonna galea) απειλούνται με εξαφάνιση από τις θάλασσές μας λόγω της παράνομης αλιείας;
Μπορούμε να θαυμάσουμε και να φωτογραφίσουμε όσο θέλουμε τα καλλιτεχνήματα της φύσης αλλά όχι να τα πάρουμε από το σπίτι τους για να διακοσμήσουμε το δικό μας.
Το σκάφος «Πηνελόπη» καθελκύστηκε έπειτα από την ετήσια επισκευή της
Το σκάφος “Πηνελόπη” καθελκύστηκε μετά την ετήσια επισκευή του
Το σκάφος «Πηνελόπη» καθελκύστηκε έπειτα από την ετήσια επισκευή που ολοκληρώθηκε από τους καπετάνιους και μέλη του «Αρχιπελάγους» και είναι πλέον έτοιμο να ξεκινήσει για 23ο έτος τα δύσκολα ταξίδια του στο Αιγαίο.
-Η «Πηνελόπη» είναι ένα παραδοσιακό δικάταρτο ιστιοφόρο τύπου «σκούνα», φτιαγμένο από χάλυβα. Κατασκευάστηκε το 1979 ως αντίγραφο ενός φημισμένου ιστιοφόρου του 1811. Είναι ένα ιδιαίτερο σκάφος στο οποίο δώσαμε μία δεύτερη ευκαιρία, όταν πουλήθηκε για σκραπ στο λιμάνι του Λαυρίου και τότε το «Αρχιπέλαγος» ξεκίνησε την πλήρη μετασκευή του. Σήμερα 23 χρόνια μετά συνεχίζει, ακόμα και υπό δύσκολες καιρικές συνθήκες να στηρίζει τις δράσεις θαλάσσιας έρευνας που στοχεύουν στην προστασία των ελληνικών θαλασσών.
Η "Κραυγή ιχθύος" στο ERTflixOfficial
H εκπομπή της ΕΡΤ +άνθρωποι με τον Γιάννη Δάρα ταξίδευσαν στο Αιγαίο για να καταγράψουν τη δράση του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» Archipelagos - Institute of Marine Conservation για την προστασία των ελληνικών θαλασσών.
Διάθέσιμο στο ERTflix.
Παρακολουθήστε το εδώ
Φυσητήρες στο βόρειο - κεντρικό Αιγαίο, καθώς συνεχίζουμε την επίμονη έρευνα στο ανοιχτό πέλαγος
Τι γνωριζετε για τους φυσητηρες;
Επί σειρά ετών αναγνωρίζουμε τον ένα από τους φυσητήρες της φωτογραφίας, από το μεγάλο μέρος της ουράς του που έχει κοπεί.
-Ο φυσητήρας (Physeter macrocephalus) είναι το μεγαλύτερο οδοντοκήτος σε όλο το κόσμο με μήκος 8-12 μέτρα τα θηλυκά και 16-18 μέτρα τα αρσενικά και βάρος 24 και 57 τόνους αντίστοιχα. Έχει διάρκεια ζωής περίπου τα 70 έτη. Ο πληθυσμός τους στη Μεσόγειο είναι μικρότερος από 2,500 ενήλικα άτομα.
-Διακριτικά χαρακτηριστικά του είδους:
Οι φυσητήρες αναγνωρίζονται εύκολα από το μεγάλο τετράγωνο κεφάλι τους. Το ραχιαίο πτερύγιο έχει τριγωνικό σχήμα και δεν είναι πολύ εμφανές, με τον φυσητήρα να βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του κεφαλιού.
-Περιβάλλον:
Συνήθως συναντώνται στο ανοιχτό πέλαγος, σε περιοχές με μεγάλα βάθη και απότομα θαλάσσια φαράγγια ή ρήγματα. Όταν βουτάνε για να βρουν την τροφή τους, καταδύονται από τα 300 μέχρι τα 3000 μέτρα που παραμένουν για 20-50 λεπτά.
Κύριες απειλές:
Συγκρούσεις με μεγάλα πλοία (κυρίως ταχύπλοα πλοία), παρεμπίπτουσα αλίευση σε παράνομα παρασυρόμενα δίχτυα, υποβρύχια ηχορύπανση.
©2022 Archipelagos Institute of Marine Conservation | Aegean Sea, Greece